آذربایجان دایانیش شعری -شهریار

جمعه 16 شهریور 1397

�

آذربایجان دایانیش شعری -شهریار
محمدرضا کریمی

بوتون آذربایجان و ایران ادبیاتیندا سؤز مولکونون شهریاری، محمد حسین بهجت تبریزی 1285 جی ایلده دونیایا گلیب، ایلک اؤنجه فارس دیلینده تانینمیش بیر شاعیر اولاراق، 1332 جی ایلده آناسی‌نین ایسته‌یی اساسیندا «حیدربابایا سلام» اثرینی یاراتدی و یوزلرجه شاعیری دیله گتیریب، یوزلر شاعیرین دیلینی آچدی.

حیدربابایا سلام اوچون500 دن آرتیق بنزه‌تمه‌لر یازیلیب، بیر مکتب یاراندی. آنجاق شهریار تازا باشا دوشور کی شعر نه‌دیر و دیل نه‌دیر. «حیدربابایا سلام» ین سسی دونیایا یاییلیر و سینیرلاردان ائشیگه چیخیر. آز بیر زاماندا دونیا دیللرینه ترجومه اولاراق یاییلیر. چوخلو نهنگ شاعیرلر اونونلا مکتوبلاشیرلار. بو آرادا قره‌چورلو (سهند) ین مکتوبو، شهریاری اودا چکیر، اوندا ایلهام قایناغی جوشور، اؤزونه گلیر و وحی کیمی دئیه‌رک «سهندیه» اثرینی یارادیر. «سهندیه» چاغداش آذربایجان شعری‌نین شاه اثری کیمی یارانیر و حتا شهریار اونو بیر ایلهام بیله‌رک اؤز ایشی سایمیر. آنجاق شهریار اؤزونه گلمیش و تورک دیلین و تورک شعرینی منیمسه‌یه‌رک گؤزه‌ل قوشمالار و غزللری سؤیلور و 80 ایل یارادیجیلیقدان سونرا بو سونوجا چاتیر کی:

تورکون دیلی تک سئوگیلی ـ ایستکلی دیل اولماز!

آردینی اوخو/ Ardını oxu
آچار سؤزلر : محمدحسین شهریار, آذربایجان, میللی,

بؤلوم | شعیرلر یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

کیبریتچی قیز

جمعه 16 شهریور 1397

�

+0 بگندیم

کیبریتچی قیز

هانس کریستین آندرسن

کؤچورن: عباس ائلچین

چوْخ سوْیۇق قیش گئجه‌لریندن بیری؛ ایل‌باشی گئجه‌سی. ائشیکده هاوا چوْخ شاختا. سانکی بیر دامدان بیر داما پیشیک آتلانارکن هاوادا دوْنۇپ قالاجاق. سوْیۇق هاوا آدامین ایلیکلرینه قدر ایشله‌ییر. بئله بیر سوْیۇق هاوادا، قارانلیقدا، اۆزرینده پالتوْ، باشیندا بؤرک، الینده الجک، آیاغیندا پوْتینی اوْلان اینسانلار بئله اۆشۆرکن. پالتاری ییرتیق ، یاماقلی، باشی آچیق، آیاغیندا هئچ‌بیر شئی اوْلمایان، ساری ساچلی کیچیک بیر قیز اۇشاغی گئجه‌نین قارانلیغیندا کیچیک-کیچیک آددیملارلا آیاق‌یالین گئدیر.
ائودن چیخارکن گئیدیگی باشماقلار، آز اؤنجه قارشیدان قارشییا گئچمک ایسترکن یوْلدا گلن ماشینی گؤرۆنجه تلاشلانیب قاچماغا باشلایینجا آیاغیندان چیخدی. باشماغین بیری ایتدی. بیرینی ایسه بیر اوْغلان اۇشاغی، "ایره‌لیده بیر قوْچاغیم اوْلسا بۇ باشماغی بئشیک ائده‌رم" دئیه سؤیله‌یه‌رک، گؤتۆرۆب اۇزاقلاشدی. چۆنکۆ گئیدیگی باشماقلار آنا‌سی‌نین داها اؤنجه‌دن گئیدیگی باشماقلار ایدی. دوْغال اوْلاراق دا بۇ کیچیک قیزین آیاغینا بؤیۆک گلیردی.

آردینی اوخو/ Ardını oxu
آچار سؤزلر : اوشاق ادبیاتی,

بؤلوم | حکایه‌لر یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

نادره (1792-1842)

سه شنبه 30 مرداد 1397

�

+0 بگندیم

نادره (1792-1842)

اۉزبېک کلاسیک شعریتی

محبوبه قادراووا

کؤچورن: عباس ائلچین

نادره (تخلصی؛ اسمی ماه‌لرآییم) (1792، اندیجان — 1842، قۉقان) — شاعره‌، معرفت‌پرور و دولت اربابی. «کامله» و «مکنونه» تخلصلری بیلن هم شعرلر یازگن. آته‌سی اندیجان حاکمی رحمان قولی بیی — مینگ قبیله‌سیدن، فرغانه‌ حکمداری عالمخان‌نینگ تاغه‌سی. عالمخان اوکه‌سی عمرخانگه مرغیلان حاکملیگینی بېره‌دی و اونی 1807 ییلده نادره‌گه اویلنتیره‌دی. نادره شو خاندانده شعر یازیشنی مشق قیله‌دی، شاعره‌ او‌یسی بیلن تنیشه‌دی، اونی معلمه صفتیده سرایگه تکلیف اېته‌دی. نادره‌‌نینگ تورموش یۉلداشی امیر عمرخان هم امیری تخلصیده ایجاد قیلگن.

1822 ییلده عمرخان وفات اېتیب، اونینگ اۉغلی، 14 یاشلی محمدعلیخان تختگه کۉتریلدی. لېکن دولتنی، اساساً، نادره‌‌نینگ اۉزی اداره‌ قیلدی. او مدنیت و صنعتنی رواجلنتیریشگه اینتیلدی. نادره‌‌‌نینگ زمانداشی قاضی عبدونبی خاتیف‌نینگ تماملنمه‌ی قالگن واقعه‌بند داستانیده نادره‌‌‌نینگ حیاتی و اجتماعی فعالیتی ایشانرلی دلیللر بیلن کۉرسَتیب بېریلگن: «اثر یازیشدن مقصدیم نادره‌‌‌نینگ عاقله، فهملی، علم و سۉزنینگ قدریگه یېته‌دیگن دانشمند عیال اېکنلیگینی کۉرسَتیشدیر...

عمرخان وفاتیدن سۉنگ بو عفت صدفی‌نینگ اینجوسی کونلرنی حسرت-و فراق بیلن شو طریقه‌ اۉتیشینی ناشکرلیک دېب بیلدی. او گُلستاندېک چهارچمن باغیگه باریب، فرغانه‌، تاشکېنت، خۉجند، اندیجان و باشقه‌ شهرلردن فاضللر، عالملر، خطاطلر، نقاشلرنی اۉز خدمتیگه چقیرتیریب کېلدی». نادره بیر نېچه‌ کتابلرنی کۉچیرتیردی و شاعرلرنی ینگی-ینگی اثرلر یازیشگه تشویق قیلدی. شاعره‌ دېوانلرنینگ چیرایلی یازیلیشی، مقوا‌سی‌نینگ بېزه‌تیلیشینی اۉزی شخصاً کۉزدن کېچیریب تورگن. او یخشی ایشله‌گن کاتبلرگه طلا قلم، کوموش قلمدان بېریب، اولرنی «زرین قلم»لیک منصبیگه کۉترگن.

آردینی اوخو/ Ardını oxu
آچار سؤزلر : اؤزبکجه, تورک دونیاسی, اؤزبک, اؤزبک ادبیاتی, تاریخ,

بؤلوم | بؤیوک شخصیت‌لر یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

Nodira (1792-1842)

سه شنبه 30 مرداد 1397

�

+0 بگندیم

Nodira (1792-1842)

O'zbek klassik she'riyati

Nodira (taxallusi; ismi Mohlaroyim) (1792, Andijon — 1842, Qo‘qon) — shoira, ma’rifatparvar va davlat arbobi. «Komila» va «Maknuna» taxalluslari bilan ham she’rlar yozgan. Otasi Andijon hokimi Rahmonqulbiy — ming qabilasidan, Farg‘ona hukmdori Olimxonning tog‘asi. Olimxon ukasi Umarxonga Marg‘ilon hokimligini beradi va uni 1807 yilda Nodiraga uylantiradi. Nodira shu xonadonda she’r yozishni mashq qiladi, shoira Uvaysiy bilan tanishadi, uni muallima sifatida saroyga taklif etadi. Nodiraning turmush yo‘ldoshi Amir Umarxon ham Amiriy taxallusida ijod qilgan.
1822 yilda Umarxon vafot etib, uning o‘g‘li, 14 yoshli Muhammad Alixon (Ma’dalixon) taxtga ko‘tarildi. Lekin davlatni, asosan, Nodiraning o‘zi idora qildi. U madaniyat va san’atni rivojlantirishga intildi. Nodiraning zamondoshi qozi Abdunabi Xotifning tamomlanmay qolgan voqeaband dostonida Nodiraning hayoti va ijtimoiy faoliyati ishonarli dalillar bilan ko‘rsatib berilgan: «Asar yozishdan maqsadim Nodiraning oqila, fahmli, ilm va so‘zning qadriga yetadigan donishmand ayol ekanligini ko‘rsatishdir... Umarxon vafotidan so‘ng bu iffat sadafining injusi kunlarni hasratu firoq bilan shu tariqa o‘tishini noshukurlik deb bildi. U gulistondek Chahorchaman bog‘iga borib, Farg‘ona, Toshkent, Xo‘jand, Andijon va boshqa shaharlardan fozillar, olimlar, xattotlar, naqqoshlarni o‘z xizmatiga chaqirtirib keldi». Nodira bir necha kitoblarni ko‘chirtirdi va shoirlarni yangi-yangi asarlar yozishga tashviq qildi. Shoira devonlarning chiroyli yozilishi, muqovasining bezatilishini o‘zi shaxsan ko‘zdan kechirib turgan. U yaxshi ishlagan kotiblarga tilla qalam, kumush qalamdon berib, ularni «Zarrin qalam»lik mansabiga ko‘targan.

آردینی اوخو/ Ardını oxu
آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, اؤزبکجه,

بؤلوم | بؤیوک شخصیت‌لر یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

Hayvonlar xoʻjaligi haqida gʻaroyib qissa

چهارشنبه 24 مرداد 1397

�

+0 بگندیم

Hayvonlar xoʻjaligi haqida gʻaroyib qissa

Jorj Oruel

Tarjimon: sanobar karimova (Ingiliz tilidan)

I- bob

Mister Jounz qorongʻi tushib qolganligi uchun tovuqxonaning eshigini berkitdi. Lekin tovuqlar katagining orqa tomonidagi teshiklarni berkitish uning xayolidan koʻtarildi. Fermaning etak tomonidan qaytayotgan mister Jounzning qoʻlida fonar bor edi. Undan taralayotgan nur ferma hovlisi boʻylab oʻynardi. Kayfi oshib qolgan mister Jounz ferma maydonini gandiraqlagan holda kesib oʻtdi-da, omborxonaning orqa eshigidan kirib, oyogʻidagi etiklarini uloktirib yubordi. Krujkani qoʻliga olib, bochkadagi pivoga botirdi va toʻgʻridagi kushetkaga - qattiq xurrak otib uxlayotgan missis Jounzning yoniga borib yonboshladi.

Mister Jounz yotadigan uyning derazalaridan nur toʻshayotganini koʻrgan hayvonlar yelkalarini silkitib qoʻydilar, qushlar esa qanotlarini qokdilar. Kunduz kuni ferma hayvonlari orasida bir xabar tarqalgan edi. Qari mayor Toʻngʻiz oʻtgan kuni koʻrgan ajoyib va gʻaroyib tushini hikoya qilib bermokchi emish. Shuning uchun ham hayvonlar qorongʻi tushishini orziqib koʻtardilar. Mister Jounz uxlagani kirib ketganidan soʻng hamma hayvonlar ogʻilxonada uchrashishga kelishib olgan edilar.

آردینی اوخو/ Ardını oxu
آچار سؤزلر : اؤزبکجه,

بؤلوم | حکایه‌لر یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

تروْیا آتی و دیل

پنجشنبه 18 مرداد 1397

�

+0 بگندیم

تروْیا آتی و دیل
تورال عوثمان

"مغلوب میلّتلر، غالیب و فاتئح میلّتلرین عؤرفلرینی، عادتلرینی و عنعنه‌لرینی تقلید ائدر." ایبن خلدون

"بابیل قوللـه‌سی و آفازییا" آدلی یازیدا اله سالیناجاق اینسانلار اولاراق اؤزوموزو تانیماغیمیز اوزریندن دیل مؤوضوسونا فلسفی زمینده اولان یاناشمامین عومومی چرچیوه‌سینی خولاصه ائتمه‌یه چالیشاراق و شاهیدی اولدوغوم گئدیشاتین منظره‌سی‌نین تئولوژی، فلسفی، علمی، تاریخی، ادبی، ایجتیماعی و باشقا یؤنلرینه دیقّت چکمه‌یه جهد ائده‌رک دیلین ماهییتی‌نین و هر بیر ساحه‌ده اولان بیر چوخ ناتاماملیغین کؤکونون هارادان قایناقلاندیغینی آراشدیرماق باخیمیندان عومومی موشاهیده‌لریمی یازمیشدیم. همین یازینین داوامی و بیر چوخ باشقا تفرروعاتلارین ایفاده اولونماسی ضرورتیندن بعضی مسله‌لری قئید ائتمک احتییاجی حیس ائتدیم. دیل مؤوضوسو فلسفی زمینده چوخ درین مؤوضو اولماقلا یاناشی تاریخ بویو بیر چوخ موتفکّیرلر، عالیملر، فیلوسوفلار، شاعیرلر بونا ائله بیر یؤن وئریبلر کی، بوردا آرتیق بوتون سؤزلرین دئییلدیگی ظنّینه قاپیلا بیله‌ریک، لاکین منیم مسله‌م صیرف یئنی بیر سؤز دئمک نامینه نسه یازماق یوخ، کئچمیشدن میراث قالان بیلیگی و حیکمتی حاضیرکی پروبلئملری گؤستره بیله‌جک شکیلده کئچیلمیش یولدان ایندییه گتیره بیله‌جگیمیز مسله‌نی ایفاده ائتمکدیر. همچنین لیسانیمیز، ادبیاتیمیز، دوشونجه حیاتیمیز ایله باغلی اوزرینده دورولمادیغینی دوشوندوگوم بعضی عومومی مسله‌لرله علاقه دار موشاهیده‌لریمی یازماق نییّتینده‌یم.

آردینی اوخو/ Ardını oxu
آچار سؤزلر : دیل,

بؤلوم | فلسفه یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

بیر ماهنی‌نین سیرّی

دوشنبه 15 مرداد 1397

�

+0 بگندیم

بیر ماهنی‌نین سیرّی

مؤلیف: حیکمت بابا اوغلو

"یئنی آذربایجان" قزئتی‌نین باش رئداکتورو

"ساری گلین" ماهنیسینی دینله‌ین هر بیر آذربایجانلی اوچون بو ماهنی اولدوقجا دوغمادیر. اوّلا، اونا گؤره کی، ماهنی‌نین سؤزلری اوغوز تورکلری‌نین بایات بوْیونون یاراتدیغی ادبی اوسلوبدا، بایاتی ژانریندا یازیلیب. جمعیسی یئددی هئجادان عیبارت، اولدوقجا ساده وزنده یازیلمیش بو سؤزلر بایاتی ژانری‌نین بوتون موثبت کئیفییتلری، آخیجیلیغی، ساده‌لیگی، آیدین ایفاده طرزی و محض خالق دیلی ایله یازیلدیغی اوچون چوخ سئویلیر. بایاتی یالنیز تورکلره عایید بیر یارادیجیلیق نومونه‌سیدیر. بو اوسلوب عیراق تورکمنلری و آذربایجانلیلارین ان چوخ ایستیفاده ائتدیگی خالق یارادیجیلیغی نومونه‌سی اولماقلا باشقا هئچ بیر خالقین شیفاهی یارادیجیلیغیندا راست گلینمه‌ین بیر نومونه‌دیر.
ماهنی‌نین اولدوقجا پوپولیارلیق قازانماسی‌نین و سئویلمه‌سی‌نین ایکینجی سببی ایسه اونون مضمونو ایله باغلیدیر. ماهنیدا بیر ناکام عئشق حئکایه‌سیندن بحث ائدیلیر و بو حئکایت اولدوقجا تاثیرلی سؤزلرله تصویر اولونور. ماهنینی چوخ سئودیرن اوچونجو جهت ایسه اونون مئلودییاسی‌نین یئنه خالق یارادیجیلیغی‌نین باشقا بیر نومونه‌سی اولان آشیق صنعتیندن قایناقلانماسیدیر.
ایلک باخیشدان هر نه قدر بو ماهنی‌نین آشیق هاوالاری ایله اویغونلوق تشکیل ائتمه‌دیگی تصوّورو یارانسا دا، ماهنییا دیقّتله قولاق آسدیقدا اونون مئلودییاسی‌نین آلت قاتلاریندان ان قدیم آشیق هاوالاریندان اولان "ایروان چوخورو"-نون ریتملری آیدین سئزیلیر. سانکی "ایروان چوخورو" هاواسی "ساری گلین"ده داها لنگ، داها آراملا، داها حزین و غملی شکیلده سسلنمکله بو عئشق حئکایتی‌نین بیتمه‌سینی ایسته‌میر، بو چاره‌سیز عئشقه یاس توتارجاسینا حزین-حزین اینیلده‌ییر.
بس، تپه‌دن-دیرناغا ایستر سؤزلری، ایستر موسیقیسی و ایسترسه ده غملی مضمونو ایله تورک روحونون داشیییجیسی اولان بو ماهنییا نییه باشقالاری صاحیب چیخماغا چالیشیر؟! بو ماهنی‌نین گئرچک تاریخچه‌سی وارمی؟ وارسا نئجه‌دیر؟ آراشدیرمامیزدا بو سواللارا جاواب تاپماغا چالیشاجاغیق.

آردینی اوخو/ Ardını oxu
آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, ماهنی,

بؤلوم | موسیقی یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

حافیظ شیرازی یارادیجیلیغیندا تورک اوْبرازی

پنجشنبه 4 مرداد 1397

�

+0 بگندیم

حافیظ شیرازی یارادیجیلیغیندا تورک اوْبرازی
پاشا علی‌ اوغلو
ایبراهیم قولییئو

اعجازکار قلمیندن چیخمیش لیریک شئعیرلری ایله فارس دیللی پوئتیک فیکرین زیروه‌سینده دایانان و تخمینن یئددی عصر یاخین شرق ادبییاتی‌نین ایدئیا - بدیعی ایستیقامتینی موعین‌لشدیرن حافیظ شیرازی‌نین یارادیجیلیغیندا تئز-تئز راست گلینن سؤزلردن بیری ده "تورک" و اونون "تورکانِ-شیراز" ،"تورکِ-سمرقندی" ،"شاهِ-تورکان" ،"تورکِ-عاشق کُش" ،"بچّه‌یِ-تورکان" کیمی تعیینی ترکیبلریدیر.
شاعیرین یارادیجیلیغیندان قیزیل بیر خط کیمی کئچن بو ایفاده اطرافیندا ادبییات تدقیقاتچیلاری، کلاسیک پوئزییانی و اورتا چاغ طریقتلرینی آراشدیرانلار آراسیندا دایم جیدّی موباحیثه‌لر گئتمیش و بو گون ده همین موباحیثه لر داوام ائتمکده‌دیر. بعضیلری حافیظین بو سؤزو تورک ائتنیک-میلّی منسوبیتی‌نین آدی کیمی، دیگرلری "جسور" ،"قودرتلی" و س. آنلامیندا ایشلَنن دیل واحیدی کیمی و اوچونجو قیسیم ایسه، صوفی تئرمینی اولاراق "گؤزل" ،"دیلبر" ،"قلب اووسونچوسو" معناسیندا ایشلتدیگنی بیلدیریرلر. مؤوضونون تحلیلینه کئچمزدن اؤنجه سؤزون سئمانتیک-ائتیمولوژی تاریخینه قیسا بیر نظر سالاق.

آردینی اوخو/ Ardını oxu
آچار سؤزلر : تورک,

بؤلوم | ادبیات یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

ناصر منظوری‌نین "آواوا" رومانی حاقّیندا

سه شنبه 2 مرداد 1397

�

+0 بگندیم

ناصر منظوری‌نین "آواوا" رومانی حاقّیندا

سخاوت ساحیل

     جنوبی آذربایجانلی یازیچی ناصر منظوری‌نین "آواوا" (تئهران، 2005) روما‌نیندان اوّل، اونون 1994-جو ایلده یازدیغی "قاراچوخا" (تئهران، 1994) آدلی کیچیک حجملیی روما‌نینی اوخوموشدوم. اثرین اوسلوبونا و تحکییه‌سینه حئیران اولموشدوم. ایلک باخیشدان ساده گؤرونن ستروکتور روما‌نین اوخونوشونو آسانلاشدیرسا دا، اوخودوقجا درین قاتلارا ائنیب، مؤلیفین مورکّب قلم تئخنولوگییاسی‌نین و پئشه‌کارلیغی‌نین شاهیدی اولدوم. گؤزله‌دیگیمه عکس اولاراق جنوبلو قارداشیمیز منی اؤز اوخوجوسونا چئویرمیشدی.
     جنوبی آذربایجان ادبی موحیطینه هر زامان ماراغیم اولوب، بو داها چوخ پوئزییا ایله باغلی ایدی. طبیعی کی بونون سببلری وار: آزادلیق، آیریلیق و س. مؤوضولار داها چوخ شعرین هدفی اولوب.
     جنوب پروْزاسی حاقّیندا موختلیف فیکیرلر وار (فارسجا یازان آذربایجانلی مؤلیفلرین اثرلرینی چیخماق شرطی ایله). بوردا بئله ایدیعا ائدیرلر کی، اوردا آذربایجانجا تحصیل اولمادیغی اوچون ادبی دیل فورمالاشماییب و س. لاکین ادبی دیل آنلاییشی شرطی مسله اولدوغوندان، بو حاقّدا یازماق ایسته‌میرم، اساس مقصدیم منظوری‌نین رومانیدیر.

آردینی اوخو/ Ardını oxu

بؤلوم | ادبیات یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

اوشاق ادبیاتی

سه شنبه 2 مرداد 1397

�

+0 بگندیم

کیتابین آدی: اوشاق ادبیاتی

یازار: محمدعلی برزگر (گرگرلی آراز)

صحیفه سایی: 184

دگر : 10000 تومن

قونو: تورک دیللی خالقلارین آراسیندا بعضی افسانوی آدلارین شعیر ایله آراشدیرمالاری

یایین ائوی: دفتر چاپ نشر(ائلچی بئ)

آدرس: بندر انزلی شهرک صادقیه اوتوبان خالخال روبروی خانه های فرهنگیان دفتر چاپ نشر(ائلچی بئ)

کیتابی الده ائتمک اوچون بو نومره لرله تماس توتا بیلرسینیز:

09111868523- 09391601162 - 09120876528

بؤلوم | کیتاب تانیتیمی یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

ظهیرالدین محمد بابور دیوانی Zahiriddin Muhammad Bobur -Devon

یکشنبه 31 تیر 1397

�

+0 بگندیم

Zahiriddin Muhammad Bobur

Devon

Gʻazallar

Ne koʻray toʻboni[1] qaddi[2] xushxiroming borida?!

Ne qilay sunbulni[3] xatti[4] mushkfoming[5] borida?!

Kim Xizr suyin ogʻizlagʻay labingning qoshida?

Kim Masih alfozidin[6] degay kaloming borida?!

Oshiqingni davlati vasling bila qil muhtaram,

Xusn ahli ichra muncha ehtiroming borida.

Bizdin ayru doim el birla icharsen bodani[7],

Bizni ham gohi sogʻin shurbi[8] mudoming borida.

Ey koʻngul, gar gʻayr soʻzi zahri qotildur, ne gʻam,

Lablaridin sharbati yuhyil-izoming borida.

Tarki nomus aylabon badnom boʻlgʻil ishq aro,

Kim seni oshiq degay nomusu noming borida?![9]

Bobur, ul gul koʻyida bulbul kibi topting maqom,

Bir navoe rost qil mundoq maqoming borida[10].

* * *

آردینی اوخو/ Ardını oxu
آچار سؤزلر : ظهیرالدین محمد بابور, اؤزبکجه,

بؤلوم | شعیرلر یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

اوخ-یای؛ عدالت، بیلگه‌لیک و دنگه

دوشنبه 25 تیر 1397

�

+0 بگندیم

اوخ-یای؛ عدالت، بیلگه‌لیک و دنگه

نورآی بیلگیلی

اورخون و یئنی‌سئی یازیتلاریندا ایشله‌دیلن گؤک‌تورک حرفلریندن "اوخ" اوخونان حرف "اوخ" شکلینده، "آی" یا دا "یای" اوخونان حرف "یای" شکلینده‌دیر.

تورکلرده اوخ و یای ساواش آلتی‌نین اولماسی‌نین دیشیندا، تورک کولتورونده و میتولوژیسینده ده اؤنملی یئره صاحیب متافوْرلاردیر.

اوخ گونشین دلیجی و یاندیریجی ایشینلارینی،یای ایسه شکیل و ائتیمولوژیک آنلام اعتیباری ایله "آی"یی سمبولیزه ائدر.دولاییسییلا تورکلرین أریل و دیشیل یین-یانگ سمبوللری ده اوخ و یای-دیر. یین و یانگ کلمه‌سی‌نین اویغور تورکجه‌سی ایله سؤیله‌نیشی یاروق و قاراریغ-دیر. یاروق؛ "ایشیق" آنلامینا گلیر گوندوز و گونشی سیمگه‌له‌یر. قاراریغ ایسه "قارانلیق" آنلامیندا ایشله‌نیلیر، گئجه‌نی و آی-یی سیمگه‌له‌یر.

ضییا گؤک‌آلپ "اوخ" کلمه‌سی‌نین ان آرخایک آنلامی‌نین "عاغیل" اولدوغونو سؤیلر. نئجه‌کی "اوْقوش" کلمه‌سی ده "عاغیل" و "ذکا" معناسیندا ایشله‌نیلیر.

"اوخ" کؤکو ایله باشلایان، اوخو-اوخوماق-اوخول کلمه‌لری ده عاغیل‌لانماق، آیدینلانماق، اؤیرنمک باغلامیندا دوشونولورسه "اوخ" کلمه‌سی چوخ آرتیق آنلام قازانیر. نئجه‌کی اسکی تورکلر بیلگی ایلَتمک و خبرلشمک اوچون اوخلار ایشله‌دیردیلر.

ایلیاده-یه گؤره شامانیزمده اوخ و یای، کوزمیک اوُچوش و تانرییا چاتمیش آدام ایله باغلانتیلی بیر سمبولیزمدی.

تورک قاغانلارین تاختا چیخیشلاریندا تانریدان قوُت آلدیقلاری دوشونولدوگونده، بو سمبولو ایکوْنوْگرافیک اولاراق ایشلتمه‌لری داها بیر آنلام قازانیر.

اوخ و یای حاکیمییت و حوکومدارلیق سمبولو اولاراق دا ایشله‌دیلمیشدیر. بو باغلامدا عدالتینده سیمگه‌سی اولموشدور.

اوغوز قاغان دستانینداکی اوخ و یای، اوغوز قاغان و اوغوللاری‌نین صاحیب اولاجاقلاری توپراقلاری گؤستَرن بیر آلئگوْریدیر.

اوغوز قاغان دؤولت تشکیلاتیندا بوْز اوخلاری ساغ قول، اوچ اوخلاری سول قول اولاراق ایکی‌یه آییرمیشدی.

تورک میتلرینده بیلگه‌لیک و عاغیل تنگریسی مئرگئن "عاغیللی مئرگئن تنگری" آدی ایله بیلینیر. مئرگئن اوخچو تانریدیر و دیلکلری یئرینه گتیریر.

هر شیی بیلن، "عاغیللی" مئرگئن تنگری گؤیون 7. قاتیندا اوتورور. مئرگئن کلمه آنلامی اولاراق اوخچو نیشانچی آنلامینا گلیر. هر شئیی بیلدیگی اوچون هر شئیه گوجو چاتار. اوخو و یایی واردیر. بیلگه‌لیگی‌ ایله آتدیغی اوخ هدفینی چاشماز. اینسانلارا بیلگه‌لیک وئریر. او بیلگه تانریدیر، بیلیمی و فلسفه‌نی سیمگه‌له‌یر.

کؤچورن: عباس ائلچین

آچار سؤزلر : میف, تورک,

بؤلوم | تاريخ و كولتور یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

تورک یوردو

جمعه 22 تیر 1397

�

+0 بگندیم

آینور طالیبلی

تورک یوردو

سورما بانا کیمیم،‌ نه‌ییم..

باجاسی توتمه‌ین بیر ائو

اذان‌سیز بیر میناره‌ییم

دوشمانا یورد اولموش اولان...

قاراباغدا آچان چیچک

تبریزده‌کی تورک دیلی‌ییم

کرکوک‌ده‌کی تورکمنیم بن

ظولم ایچینده اویغور تورکو...

یاد ائلینده قیریمیم بن

تورکون آغلایان یوردویوم

قلبی قیریق تورک قیزی‌ییم...

قایناق: قیریم سسی

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تورک,

بؤلوم | شعیرلر یازار : عباس ائلچین گؤروش : 0

0 باخیش

�

اوزئییر حاجی بیگلی‌نین، «او اولماسین، بو اولسون» موسیقیلی کومئدییاسی

سه شنبه 5 تیر 1397

�

+0 بگندیم

اوزئییر حاجی بیگلی‌نین، «او اولماسین، بو اولسون» موسیقیلی کومئدییاسی
جمیله حسنووا

اوزئییر حاجی بیگلی میثیلسیز بسته‌کار و بؤیوک دراماتورق اولموشدور. اونون یاراتدیغی «ار و آرواد» (1909)، «او اولماسین، بو اولسون» (1910)، «آرشین مال آلان» (1913) کومئدییالاری آذربایجان مدنییت خزینه‌سینده میرزه فتعلی آخوندوو و جلیل محمدقولوزاده‌‌نین کلاسیک کومئدییالاری ایله بیر جرگه‌ده دورور. لاکین اوزئییر حاجی بیگلی‌نین کومئدییالاری‌نین ان عومده جهتی اوندان عیبارتدیر کی، صنعتکار توکنمز یارادیجیلیق قودرتی سایه‌سینده دراماتورگییانی موسیقی ایله قوووشدورماغا نایل اولموش و میلّی موسیقیلی کومئدییا ژانری‌نین اساسینی قویموشدور.
اوزئییر حاجی بیگلی‌نین موسیقیلی کومئدییالاریندا اوبرازلارین موسیقی واسیطه‌سیله سجییه‌لندیریلمه‌سی، اونلارین موسیقی پورترئتلری‌نین یارادیلماسی، بیر سیرا دیالوقلارین موسیقی‌یه سالینماسی، خورلاردان، رقصلردن ایستیفاده اولونماسی، دراماتیک و لیریک صحنه‌لرده موسیقی‌نین گئنیش یئر توتماسی موهوم خوصوصییتلردیر. عئینی زاماندا، اوزئییر حاجی بیگلی‌نین کومئدییالاری‌نین ادبی متنی آیریلیقدا دا صحنه‌ده عئینی تاثیر گوجونه مالیکدیر. خوصوصیله «او اولماسین، بو اولسون» کومئدییاسی اوزئییر حاجی بیگلی دراماتورگییاسی‌نین ان پارلاق اؤرنگیدیر.